Urgentie van goed leesonderwijs op de pabo

Urgentie van goed leesonderwijs op de pabo

Ook op het hbo maken docenten zich hard voor een betere leesvaardigheid van studenten. En in het geval van pabo-docenten: ook voor beter toekomstig leesonderwijs op de basisscholen. Yolande Potjer en José Smeets vertellen erover, elk vanuit hun eigen expertise.

Studenten die minder lezen en minder goed kunnen lezen – ook op de pabo kom je ze tegen. Maar het heersende beeld is momenteel wel heel somber, vindt José: “Nog niet zo lang geleden heb ik aan tweedejaarsstudenten de vraag gesteld wie er een leesboek in de tas had zitten. Dat bleek de helft van de klas te zijn! Ook zie ik dat ons nieuwe uitstroomprofiel Lezen heel populair is: heel veel studenten zien het belang en de urgentie van goed leesonderwijs en willen daarmee aan de slag.”

Het Mattheus-effect

Toch hebben beide docenten studenten in hun klassen die wel degelijk moeite hebben met lezen. “Met name bij doorstromers vanuit het mbo zie ik dit. Zij hebben in de voorafgaande jaren veel minder met lange en complexe teksten te maken gehad dan hun klasgenoten van de havo of het vwo,” vertelt Yolande. “Voor hen is het lezen van vier pagina’s een hele opgave. Daar zie je het Mattheus-effect in werking: de vwo’ers worden almaar betere lezers, terwijl vmbo’s minder oefenen met lezen, en wát ze lezen is ook nog eens veel makkelijker, waardoor ze dus niet echt vooruitgaan. Dat effect proberen we op de pabo te tackelen: iedere docent in spe moet in staat zijn moeiteloos een boek te lezen.”

Met de hele klas hetzelfde boek lezen

Maar hoe bereik je dat in de praktijk? Het lezen van jeugdliteratuur kan daarbij een grote hulp zijn. Yolande en José zetten het veel in bij hun studenten: “Het lezen van jeugdliteratuur zorgt niet alleen voor leesplezier, maar kan ook enorm helpen om een goed beeld te krijgen van de geschiedenis in al zijn diversiteit,” vertelt Yolande. “In het eerste jaar hebben wij een module over geletterdheid In de samenleving. Studenten krijgen de opdracht om een lessenreeks rondom een maatschappelijk thema te ontwerpen en daarbij gebruik te maken van minstens één jeugdboek. Vervolgens krijgt iedereen een eigen leesrol toebedeeld: een perspectief van waaruit het boek gelezen moet worden. We zien bij studenten hoe ze opeens volkomen anders naar zo’n boek gaan kijken en beseffen: de bril die je op hebt heeft dus invloed op wat je ziet. Het werken met rijke teksten, maar dus ook met jeugdliteratuur kan zoveel begrip opleveren: over de wereld, jezelf, de ander…”

Ook in de lessen van José wordt uiteraard veel gelezen. Met haar vierdejaars én post-hbo’ers heeft ze zelfs een boekenclub, die eens in de zoveel weken bij elkaar komt. “Dan bespreken we een boek dat we allemaal gelezen hebben. Dat doen we volgens de methodieken van Gertrud Cornelissen of Aidan Chambers. Daar zitten studenten bij die er van tevoren tegenop zien: zo’n heel boek lezen. Maar gaandeweg zien we vaak dat ook zij er plezier in krijgen en die deze manier van samen lezen ook op hun stagescholen introduceren. Een mooier compliment kan ik niet krijgen!”

Nog een wereld te ontdekken

Beide docenten hebben gelukkig de ervaring dat voor hun studenten het belang van goed leesonderwijs totaal niet ter discussie staat. Ook de koppeling tussen de zaakvakken en de lees- en begripsvaardigheden wordt goed gelegd: een breed referentiekader en een grote basiskennis over de wereld is cruciaal is om teksten goed te kunnen lezen en te kunnen begrijpen en om uiteindelijk steeds zelfstandiger te worden. “Ondanks dat begrip zijn er altijd studenten die dat lezen best pittig vinden,” vertelt Yolande. “Voor mij is er dan ook niets mooier dan wanneer iedereen toch gewoon muisstil is gaan lezen in de klas en ik daarna hoor: Wat was dat een mooi verhaal. Daar word ik zo blij van. En er is voor die studenten nog een hele wereld te ontdekken, denk ik dan.”

Aanbeveling

Als afsluiter wil Yolande graag nog een aanbeveling doen aan de huidige meesters en juffen in het basisonderwijs. “Ik ben me heel erg bewust van hoe druk een schooldag is, maar ik zou graag zien dat er meer wordt voorgelezen en dat er minder vaak naar een filmpje wordt gegrepen op momenten dat er niet gewerkt hoeft te worden. Door te laten zien hoe mooi lezen kan zijn, dat voorleven, geef je al zo’n belangrijk signaal af.” “Wat dat betreft zouden we een voorbeeld moeten nemen aan Ierland,” beaamt José: “Iedereen, van docent tot ouders, zet zich daar in om lezen te promoten en iedere pabodocent daar wordt opgeleid in leesdidactiek. Met succes.

Over de experts

Yolande Potjer is docent en onderzoeker geschiedenisdidactiek aan de pabo-opleiding van Iselinge Hogeschool in Doetinchem. Daarnaast is zij co-auteur van het pabo-boek Geschiedenis en Samenleving.

José Smeets docent en onderzoeker taalleesdidactiek (specialist jonge kind) bij Hogeschool IPABO in Amsterdam en Alkmaar. Daarnaast is zij co-auteur van Basiskennis taalonderwijs en Taal & Didactiek: Aanvankelijk en technisch lezen.

Werken aan een leesvaardige toekomst: lezen = leren

Noordhoff helpt leerlingen en studenten om een betere lezer te worden. Op basis van wetenschappelijke inzichten en ervaring kiezen we de juiste ingrediënten om ons lesmateriaal verder te ontwikkelen. Dat doen we voor de doorlopende leerlijn: van leren lezen op de basisschool tot het begrijpen van studieteksten in het hoger onderwijs. Zo zorgen we voor betere motivatie, meer plezier, goed leesbegrip en grotere woordenschat.

• Ontdek meer over onze visie hoe wij werken aan sterke leesvaardigheid »